Kuikenkwaliteit: ‘Een goed begin is het halve werk’

In het voorjaar van 2018 heeft Poultry Vets twee studieavonden georganiseerd waarin het thema kuikenkwaliteit centraal stond. Gezien de actualiteit van dit thema was er een goede opkomst zowel bij de studieavond voor de vermeerderaars als voor de vleeskuikenhouders. De aftrap was de studieavond voor de vermeerderaars op 20 maart op de praktijklocatie in Diessen. Exact een week later volgde de studieavond voor vleeskuikenhouders in hotel Nobis in Asten.

Kuikenkwaliteit: wat kun je als vermeerderaar/vleeskuikenhouder hieraan bijdragen?

Studieavond vermeerderaars

Als vermeerderaar ben je continu bezig om een goed technisch resultaat neer te zetten. Een hoog aantal broedeieren per opgezette hen met een mooie uitkomst is een goed streven, maar idealiter wil je als vermeerderaar ook een goede naam hebben bij de vleeskuikenhouders in Nederland en daarbuiten. Centraal hierin staat het begrip kuikenkwaliteit.

Hoofdspreker rondom dit thema was Anne Rona, werkzaam als sectoradviseur bij De Valk Wekerom en betrokken bij de vermeerderingssector in zowel Nederland als Denemarken. Vanuit het perspectief in Denemarken, waar De Valk Wekerom gezamenlijk met broederij Schotman en Aviagen vermeerderingsbedrijven begeleidt, wist Anne Rona een zeer inspirerend verhaal te houden met volop ruimte voor discussie.

‘Deense aanpak
In zijn presentatie ging Anne Rona in op de overeenkomsten en de verschillen tussen de Deense aanpak en de huidige gang van zaken in de Nederlandse vermeerderingssector. Genetisch gezien verschilt het uitgangsmateriaal niet. Onderdeel van de verschillen is onder andere het verschil in voerstrategie. Uniformiteit speelt daarin een sleutelrol: staar je niet blind op gemiddelden, maar focus je op de spreiding. Anne Rona betoogde al tijdens de opfok een meer dynamisch voerschema aan te houden en ook tijdens de productieperiode. Teruggaan in voer is volgens Anne zelden een goed idee, net als vasthouden aan de overtuiging dat dieren naar een norm toe gevoerd moeten worden. In discussie met de aanwezige opfokkers en vermeerderaars werd al snel duidelijk dat er veel verschillende voerstrategie worden toegepast.

Een ander belangrijk mankement van de huidige vleeskuikenketen in Nederland werd door Anne Rona aan de kaak gesteld. Doordat iedere afzonderlijke pluimveehouder op zijn eigen eiland produceert, is er te weinig communicatie tussen de schakels in de keten. Om gezamenlijk tot betere resultaten te komen, zal de Nederlandse pluimveesector een verandering moeten ondergaan naar een transparantere keten met openheid en communicatie tussen de schakels in de keten. Dit zal op basis van vertrouwen moeten gebeuren. Verandering wordt tegengehouden door de huidige cultuur, waarbij een claim of beschuldiging snel gemaakt is.

Diergezondheidssituatie
De diergezondheidssituatie van een koppel vermeerderingsdieren kan bovendien een belangrijke invloed hebben op de kuikenkwaliteit. Jenneke van Dam, pluimveedierenarts bij Poultry Vets, gaf deze avond een overzicht van de veterinaire aspecten (dierziektes en bedrijfsmanagement) welke invloed kunnen hebben op de kuikenkwaliteit. Daarnaast is het maken van een goede start zeker zo belangrijk voor de opfok moederdieren, want ook bij de opfokkers speelt kuikenkwaliteit van het uitgangsmateriaal een belangrijke rol.

Samenvattend kan de Nederlandse vleeskuikensector nog veel behalen door betere samenwerking tussen schakels, waarbij we af moeten van de zogenaamde claimcultuur. Zoals een van de aanwezige vermeerderaars aan het eind van de avond zelf verwoordde: een betere wereld begint bij jezelf.

Studieavond vleeskuikenhouders

Bij de studieavond voor vleeskuikenhouders was kuikenkwaliteit opnieuw onderwerp van gesprek. Evenals bij de vermeerderaars was er een grote opkomst met een enthousiast en kritisch publiek. De eerste spreker van de avond was Sible Westendorp, pluimveedierenarts bij Poultry Vets.

Dood door schuld?
Met zijn prikkelende vraag: Dood door schuld? was de nieuwsgierigheid van de aanwezige veehouders direct gewekt. Toevoegingen aan drinkwater worden vaak met goede bedoelingen ingezet, maar kunnen desastreuze gevolgen hebben voor de kuikens in de stal. Restanten van ontsmettingsmiddelen kunnen, al dan niet in reactie met middelen op het drinkwater, zorgen voor verbrande strotjes bij kuikens. Situaties hiervan werden met praktijkvoorbeelden en fotos toegelicht. Sible Westendorp betoogde het belang van een goede drinkwaterkwaliteit bij opzet: schoon leidingwater uit doorgespoelde leidingen en niet te vergeten, uit nippels die zijn opgelicht!

Coccidiose
De tweede spreker van de avond was Franny van Dijk. Als dierenarts bij MSD Animal Health is zij veelvuldig betrokken bij koppels met coccidiose problemen en is zij nauw betrokken bij de opvolging van koppels die coccidiose get zijn. Darmgezondheid en coccidiose vertegenwoordigen volgens haar het klassieke vraagstuk van de kip of het ei. Is de coccidiose een gevolg van slechte darmgezondheid of moeten we het juist andersom bekijken? De conclusie van het verhaal van Franny was dat coccidiose in alle koppels in meer of mindere mate tot technische en economische schade leidt. Slechts een enkele aanwezige in de zaal had een antwoord op de vraag wat coccidiose en daartegen genomen maatregelen op zijn bedrijf kosten. Door inzicht te krijgen in coccidiose, bijvoorbeeld door een paar rondes goed te monitoren, kun je in overleg met sectoradviseur en dierenarts een gerichte strategie opstellen.

Voor verdere achtergrondinformatie over coccidiose bekijk het overzichtelijke artikel Coccidiose, beheersbaar? dat recent in twee delen op Pluimveeweb verschenen is. Dit artikel is geschreven door Riny Vossen, pluimveedierenarts bij Poultry Vets.

Het is niet altijd zo als het lijkt!
Afsluitende spreker van deze avond was Sander Lourens, onderzoeker aan de WUR en door jarenlang onderzoek specialist op het gebied van kuikenkwaliteit. Van zijn praktijkonderzoeken heeft hij geleerd dat dingen niet altijd zo zijn als ze lijken. Zo geeft het gewicht van een kuiken bij aankomst niks prijs over de kwaliteit! Een kuiken kan bijvoorbeeld uit de broedkast komen met 40 gram lichaamsgewicht: 38 gram kuiken en 2 gram dooierrest. Maar door verstoring van het broedproces kan een kuiken van 40 gram ook opgebouwd zijn uit 32 gram kuiken en wel 8 gram dooierrest. Een slecht verteerde dooierrest betekent een mindere ontwikkeling van het kuiken, wat direct verband houdt met een minder goed immuunsysteem, uitval, slechte groei, een hoge voederconversie en aanzienlijk antibioticagebruik.

Sander stelt dat uniformiteit een belangrijk aandachtspunt is bij het maken van een goed vleeskuiken. Dat betekent bijvoorbeeld een uniform broedproces met gelijke temperaturen overal in de broedkast. Onderzoek heeft uitgewezen dat eieren waarvan de embryos verder zijn in de ontwikkeling, langer goed houdbaar zijn. Daarvoor zouden pas gelegde eieren ca. 4 uur verwarmd moeten worden om ze op een bepaalde temperatuur te krijgen, waarbij het embryo zich verder ontwikkelt. Helaas is hier nog weinig aandacht voor in het veld.

Daarnaast stelt Sander dat we nog teveel sturen op gemiddelde waarden, terwijl we het juist moeten zoeken in de variatie. Gemiddeld kan een partij broedeieren bijvoorbeeld 6 dagen bewaard zijn. Maar wat zegt zon gemiddelde als sommige eieren maar 2 dagen en sommige eieren tot wel 14 dagen bewaard zijn? Sander zette de veehouders in de zaal duidelijk aan het denken, wat tot een levendige afsluitende discussie leidde. Tot slot benadrukte Sander ook dat er volgens hem binnen de hele keten geld blijft liggen door gebrek aan samenwerking tussen schakels.

Take home message
Conclusie van beide studieavonden is ten eerste dat we in Nederland een hele mooie en innovatieve sector hebben. In meerdere schakels van de keten blijven er echter kansen onbenut om tot een nog beter resultaat te komen. Meer transparantie tussen schakels van de keten is de sleutel om de vleeskuikensector in Nederland naar een nog hoger plan te tillen. Waar claims worden neergelegd, is vertrouwen en transparantie ver te zoeken. Daarom zal iedere betrokken ondernemer in de sector zich af moeten vragen wat hij zelf kan doen, want een goed begin is ten slotte het halve werk. En zoals eerder in dit artikel aangehaald: een betere wereld begint bij jezelf. Wij als pluimveedierenartsen van Poultry Vets zullen ook met deze uitdaging aan de gang gaan om werk te maken van een verdere ontwikkeling van de sector.

Fiona van Kaam en Maarten van den Berg

Dierenartsen bij Poultry Vets