Coccidiose bij vleeskuikens, beheersbaar? (deel 2)

In het eerste deel is uitgelegd welke Eimeria soorten bij vleeskuikens voorkomen, in welke gedeelten van de darm ze voorkomen en dat ze veel schade kunnen aanrichten. Als er duidelijke klinische verschijnselen zijn, zoals bol zittende kuikens als gevolg van buikpijn , vers bloed in de blindedarmmest of zelfs sterfte, zal verder onderzoek uitwijzen of en welke behandeling nodig is.

Bij traaggroeiende vleeskuikenrassen zijn de stallen over het algemeen droger en de kuikens actiever, zodat de diagnose coccidiose zonder verder onderzoek makkelijk over het hoofd kan worden gezien.

Behandeling

Bij een echte uitbraak zal een behandeling nodig zijn, bij een mildere infectie kunnen darm ondersteunende producten ook goed werk verrichten. Dit soort producten kunnen, afhankelijk van het product, via het voer of via het drinkwater toegediend worden.

Producten die op natuurlijke wijze de darmgezondheid kunnen bevorderen zijn o.a. zuren: met name de middellangketen vetzuren en boterzuur en producten met etherische oli van o.a. oregano. Binnen onze praktijk gebruiken we op deze basis bijvoorbeeld Carva Fit, Phyto Health en CocciFit. Deze producten zorgen ervoor dat de kuikens makkelijker door de coccidiose infectie heen komen.

Bij een echte uitbraak bieden alleen sterkere producten uitkomst:

1. Sulfonamiden: dit zijn antibiotica (en tellen dus ook mee voor de dierdagdoseringen antibioticagebruik in dd/dj), die ook tegen coccidiose werken. Sulfas stoppen de ontwikkeling van coccidiose in het kuiken en laten ook wat weerstandsopbouw toe. Een groot nadeel is de wachttijd voor het slachten: 15 dagen. Daardoor is dit middel in de praktijk nauwelijks inzetbaar.
2. Toltrazuril( = Baycox): dit is een middel dat zowel curatief als preventief ingezet kan worden. Het is geen antibioticum en telt dus niet mee voor dd/dj. Er wordt wel weerstand opgebouwd. Bij curatief inzetten is de lange wachttijd, namelijk 16 dagen, bij slachtkuikens een probleem. Baycox kan ook preventief ingezet worden, zie hoofdstuk Preventie.
3. Amprolium: een oud middel dat sinds kort ook in Nederland geregistreerd is voor toepassing via het drinkwater, met een wachttijd van 0 dagen! Dit product zou vooral goed kunnen werken tegen E. Acervulina en E. Tenella , maar in mindere mate tegen E. Maxima. Ook amprolium telt niet mee in de dd/dj.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen: dit spreekwoord geldt heel duidelijk voor coccidiose. De keuzemogelijkheden zijn beperkt en in feite is behandelen altijd mosterd na de maaltijd. De focus zou dus moeten liggen op preventie. Wat zijn de mogelijkheden?

1. Reiniging en desinfectie: mechanisch reinigen met gebruik van veel water, zodat de oysten weggespoeld worden. Als desinfectiemiddel kan een geconcentreerde ammoniak-oplossing of een product met kreosolen gebruikt worden. Het branden van de vloeren geeft een verlaging van de infectiedruk.

Producten op natuurlijke basis die zorgen voor een stabiele darmgezondheid (zuren en etherische oli op basis van oregano).
Preventieve middelen: Via het voer kunnen middels een rotatieprogramma twee anticoccidiosemiddelen met verschillende werkingsmechanismen tussen de opeenvolgende rondes gewisseldof een shuttleprogramma waarbij binnen1 ronde gewisseld wordt.

1. 1. Ionoforen : bijv. Monensin ,Narasin, Salinomycine, Lasalocid, Maduramycine. Bij gebruik van deze middelen wordt er door het kuiken weerstand opgebouwd, daarnaast hebbendeze producten ook een antibacterie werking . De opbouw van resistentie gaat langzaam.
   2. Chemische middelen: bijv. Nicarbazin, Diclazuril, Decoquinaat. Deze producten zorgen ervoor dat de ontwikkeling van oysten in een bepaald stadium stopt; er wordt geen weerstand opgebouwd en er kan snel resistentie ontstaan (bij Nicarbazin wat langzamer). Oysten kunnen makkelijk 1-1,5 jaar in de omgeving overleven, ook resistente oysten! Vandaar dat de meeste chemische middelen maar 1 keer per 1-2 jaar ingezet kunnen worden. Chemische middelen hebben bovendien geen antibacterie werking, waardoor er een groter risico is voor een Clostridium infectie. Het inzetten van een chemisch middel kan wel positief bijdragen om het bedrijf als het ware op te schonen, bijvoorbeeld voorafgaand aan een coccidiose vaccinatie.
   3. Toltrazuril (Baycox) kan via stand alone principe ingezet worden op 16-17 dagen leeftijd, enkele dagen voor de te verwachten infectie. Toltrazuril heeft een nawerking van ongeveer 2 weken en daarnaast wordt er door de kuikens ook weerstand opgebouwd.
2. Vaccinatie: een coccidiose vaccin bevat gesporuleerde oysten die zich in vergelijking met veldstammen sneller, maar in kleinere aantallen vermenigvuldigen. Daarbij ontstaat zeer geringeschade in de darm, waardoor de kuikens toch weerstand kunnen opbouwen zonder nadelige effecten op de darmgezondheid en groei. Als de kuikens gevaccineerd worden tegen coccidiose, mag het voer gedurende de hele ronde natuurlijk geen anticoccidiosemiddel bevatten. De toediening van de vaccinatie kan via drinkwater of spray, waarbij de spray op de 1e dag in de kratjes de voorkeur verdient.

Voor coccidiose is het advies: Maatwerk leveren per bedrijf!

De dierenartsen van Poultry Vets staan u graag ter zijde.

Voor meer info – lees ook deel 1

Riny Vossen

Dierenarts bij Poultry Vets