Afkeur op slacht: gelukkig hebben we de foto’s nog

Na het afsluiten van een koppel vleeskuikens kan de balans opgemaakt worden: hoe hebben de kuikens het technisch gedaan? Hoeveel was de totale uitval en hoe hoog was het percentage afkeur op de slachterij? Gezien het feit dat we de laatste tijd regelmatig geconfronteerd worden met (onverwacht) hogere afkeur, gaan we in dit artikel in op het slachtrapport. Hoe zit een slachtrapport in elkaar en niet minder belangrijk, wat voor vervolgstappen zijn er eventueel nodig voor de volgende ronde?

Slachtrapport

Op het slachtrapport staan de aantallen geleverde dieren vermeld. Klopt dit aantal met het verwachte aantal afgeleverde dieren? Klopt het gewicht met het verwachte gewicht?

 

 

Met name binnen de traaggroeiende concepten is het belangrijk om na te streven binnen een bepaalde gewichtsmarge te leveren.

De afkeur op het slachtrapport staat in verschillende onderdelen benoemd. Allereerst wordt het aantal stuks afkeur vermeld. Daarnaast worden afgekeurde delen kip en organen vermeld op het slachtrapport. Tot slot wordt het aantal dood aangevoerde kuikens vermeld op het slachtrapport.

Een gedeelte van de afkeur is standaard voor de rekening van de slachterij. Het gaat daarbij om 0,5% van het totale afgeleverde gewicht. Er kan niet verwacht worden dat een koppel vleeskuikens geheel zonder afkeur afgeleverd wordt en in theorie zou een afkeur lager dan 0,5% te realiseren moeten zijn. Komt de afkeur bij het uitladen of wegladen (ruim) boven 0,5% dan is dit een aandachtspunt. Op dat moment is het belangrijk te weten wat de voornaamste reden van afkeur is.

Redenen van afkeur

De volgende redenen van afkeur staan onder andere vermeld op het bewijs van afkeuring:

Kleur/geur/smaak: kuikens met een afwijkende kleur, geur of smaak zullen in zijn geheel afgekeurd worden. Denk hierbij aan het ondereind van een koppel vleeskuikens of (kreupele) kuikens die niet gedronken hebben, waardoor het vlees een donkere kleur heeft gekregen. Doorgaans zal deze categorie afkeur aan het einde van de ronde zichtbaar zijn door een mindere uniformiteit van de koppel.

Polyserositis: bij een polyserositis zijn meerdere/alle lichaamsvliezen in het kuiken ontstoken. Denk hierbij aan een buikvliesontsteking, hartezakontsteking, luchtzakontsteking en levervliesontsteking. In de meeste gevallen wordt dit beeld veroorzaakt door een E. coli-infectie. Aan het einde van de ronde zijn er meestal slijters zichtbaar in de koppel.

Arthritis/synovitis: bij een arthritis/synovitis is er sprake van een of meerdere gewrichtsontstekingen in het kuiken. Dit kan veroorzaakt worden door een of meerdere bacteriën (E. coli, enterococcen of staphylococcen), maar kan ook een beeld zijn bij kuikens met een REO-infectie, waarbij feitelijk meer het gewrichtskapsel ontstoken is. Het beeld in de stal kunnen dikke gewrichten, kreupele kuikens zijn en/of kuikens die veel zitten.

Hepatitis: een leverontsteking kan gezien worden bij elke vorm van ontsteking in het lichaam. De lever heeft een filterfunctie en hierdoor kunnen bacteri die in de bloedbaan komen zorgen voor een leverontsteking. In sommige gevallen is er geen duidelijke oorzaak bekend van de hepatitis afkeur. Door de gezondheidsdienst is er eerder een pilot uitgevoerd, waarbij geen eenduidige oorzaak voor hepatitis gevonden is.

ORT: bij (restverschijnselen van) ORT is er sprake van een (oude) luchtweginfectie met Ornithobacterium rhinotracheale. Dit is in feite een normale bacterie die bij ventilatiefouten of na een virale luchtweginfectie een ontsteking kan veroorzaken. Bij een actieve infectie is er sprake van schuim op de luchtzakken. Bij een oude infectie blijven er pusplaatjes achter op de luchtzakken. Bij een afkeur hoger dan 5% door ORT worden de ruggen uitgesneden, waardoor delen van het karkas alsnog gebruikt kunnen worden. In de stal zal aan het einde van de ronde of daarvoor geluid (rochelen/snotteren) op de kuikens hoorbaar zijn. Het is belangrijk om kritisch naar het klimaat te kijken en in overleg met de dierenarts andere luchtweginfecties uit te sluiten.

Pericarditis: pericarditis is de Latijnse benaming voor hartezakontsteking. Net zoals bij polyserositis kan dit bij een E. coli-infectie optreden. Het kan echter ook passen bij een enterococcen-infectie.

Onderhuidse ontsteking:bij een onderhuidse ontsteking is er sprake van een E. coli-infectie onder de huid van het kuiken. Meestal zit deze ontsteking op de flank of op de buik van het kuiken. Op de flanken van het kuiken zie je meestal een huidkras, die in sommige gevallen al bijna volledig genezen is. In de koppel zie je kreupele kuikens en/of slijters, vaak met huidkrassen.

Conclusies

Met plusjes wordt op het bewijs van afkeuring aangegeven welk aandeel elk afzonderlijke afkeur bijdraagt aan de totale afkeur (zie tabel). Het is mogelijk dat er fotos meegestuurd worden met het slachtrapport. Dit is ter verduidelijking van de redenen van afkeur.

+	Weinig
++	Veel
+++	Zeer veel

 

Voor de geslachte koppel kuikens is het bij de wegladers te laat, maar bij het uitladen kan er eventueel nog actie ondernomen worden. Is er sprake van een koppel met een slechte uniformiteit of kreupele kuikens, dan is het verstandig om voor het uitladen al dieren te laten onderzoeken. Na het uitladen is er dan al een uitslag beschikbaar en kan er gericht behandeld worden.

Het is minstens zo belangrijk om naar de volgende ronde te kijken. Op basis van een analyse van de redenen van afkeur en het moment van optreden kan er bedrijfsspecifiek of stalspecifiek gezocht worden naar een passende oplossing. Voorkomen is immers beter dan genezen.

Omdat de meeste redenen van afkeur een bacterie oorsprong hebben, is het belangrijk om andere risicofactoren in beeld te hebben. Een bacterie infectie is meestal secundair. Denk bij de risicofactoren aan virussen, klimaatafwijkingen, darmgezondheid, voermanagement, lichtmanagement en kuikenkwaliteit.

Virussen (bijvoorbeeld (sub)klinische gumboro, IB, Marek, CAV en (sub)klinische REO) kunnen zorgen voor een slechte afweer van de kuikens. Als gevolg van de slechte afweer ontstaan bacterie infecties en afkeur op de slachtlijn. Bij alle afkeur en met name bij ORT is klimaat een belangrijke risicofactor. Darmgezondheid en voermanagement is bij alle afkeur van belang, maar met name bij hepatitis. Voermanagement en lichtmanagement kunnen een rol spelen bij huidkrassen met onderhuidse ontsteking als gevolg. Om een beeld van de kuikenkwaliteit van de geleverde eendagskuikens te krijgen, is het van nut een welkomstcheck (zie het artikel: welkomstcheck) uit te (laten) voeren bij opvang van de kuikens. Op basis van de uitkomsten van de welkomstcheck kun je het management in het vervolg van de ronde optimaliseren.

Kortom: verhoogde afkeur op de slachtlijn geeft hoofdpijn en hoofdbrekens. Met elkaar moet men proberen de oorzaak te achterhalen en hier actie op te ondernemen. Doordat er zoveel factoren een risico kunnen zijn/een rol kunnen spelen in het ontstaan van afkeur, is de dierenarts de aangewezen persoon hierin overzicht te houden en samen met de pluimveehouder en andere bedrijfsadviseurs tot een passend plan van aanpak te komen.

Op het slachtrapport staat ook de voetzoollaesiescore vermeld. In een volgend artikel wordt ingegaan op de aandachtspunten bij een verhoogde voetzoollaesiescore.

Maarten van den Berg

Pluimveedierenarts Poultry Vets