EPG monitoring leghennen

Inleiding

Wormen komen veel voor bij (commercieel) gehouden pluimvee en de wormenbestrijding is in alle jaren ook veel veranderd. Waar vroeger nog Piperazine werd gebruikt om wormen af te doden, zijn tegenwoordig alleen nog middelen op basis van Flubendazole of Fenbendazole toegestaan voor commercieel gehouden pluimvee. Ook deze middelen liggen tegenwoordig onder een  vergrootglas, waarbij in de biologische sector sinds januari j.l. ontwormingsmiddelen niet meer zonder wachttijd mogen worden ingezet.

Intern onderzoek worminfecties

Bij Poultry Vets hanteren wij het principe ‘regeren is vooruitzien’, wat de reden is dat wij al in 2019 zijn gestart met grootschalig onderzoek naar worminfecties bij leghennen en  vermeerderingsdieren. De vergaarde resultaten gaven ons duidelijk inzicht in het verloop van worminfecties, de interactie tussen verschillende wormen op elkaars ontwikkeling en over uitscheidingspatronen. Onderzoek naar wormenpopulaties bij pluimvee baseert zich op de EPG-methode, waarbij in een mestmonster wordt gekeken naar de hoeveelheid “Eitjes Per Gram” mest om de infectiedruk te bepalen. Hierbij is het tijdstip van de monstername en de hoeveelheid mest cruciaal.

Tijdstip monstername en hoeveelheid mest

Tijdens het analyseren van onze data, kwamen wij achter een leuk wetenswaardigheidje: de monstername voor EPG-onderzoek kan het beste pas halverwege de ochtend of in de middag
gebeuren om de meest betrouwbare uitslag te krijgen. Wij vermoeden dat dit te maken heeft met het aanpassingsvermogen van de parasiet aan zijn omgeving. De wormen zijn namelijk zodanig aangepast aan de kip dat ze minder wormeitjes produceren tijdens de donkerperiode als de kip minder in beweging is. De wormeitjes die tijdens het donker in de mest terecht komen, worden minder effectief in de omgeving verspreid en is er dus minder overlevingskans van de wormen in de koppel. Naast het tijdstip van de monstername, kan de uitslag ook sterk negatief beïnvloed worden door de monsternemer. Een paar basisregels zijn cruciaal om ervoor te zorgen dat de methode betrouwbaar en accuraat is. Het is belangrijk dat het monster bestaat uit minimaal 40 droppings hoofddarmmest en minimaal 10 droppings blindedarmmest. Daarnaast is het belangrijk dat alleen “schone” droppings zonder strooisel worden gepakt. Het beste is om de verzamelde mest goed te kneden en mengen tot een goed gemengd balletje. Wordt het monster te groot om in de hand te houden? Geen probleem: nadat het goed gemengd is, kan een deel hiervan weggegooid worden en aangevuld worden met nieuwe droppings.

Effectiviteit van ontwormingsmiddelen

Het aantal eitjes dat door wormen wordt uitgescheiden in de mest daalt drastisch nadat er is ontwormd (zie grafiek).

Daarnaast blijkt er geen verschil te zijn tussen het toepassen van Flubendazole of Fenbendazole via het drinkwater of via het voer, maar wij adviseren bij koppels met uitloop om in een vochtige periode van het jaar gebruik te maken van ontworming via het voer om verzekerd te zijn van voldoende opname van de werkzame medicijnen. In periodes van hitte adviseren wij om te ontwormen via drinkwater, omdat de voeropname dan vaak onder druk staat.

Invloed van haarworm op ontwikkeling spoelworm

Uit de analyse van ons onderzoek kwam ook naar voren dat verschillende wormsoorten invloed hebben op elkaar ontwikkeling. De levenscyclus van de haarworm voltrekt zich in de darmwand waar het direct schade veroorzaakt aan de darmwand (meer dan de grote en kleine spoelworm), maar zorgt
er ook voor dat de ontwikkeling van de grote en kleine spoelworm explosief kan toenemen.

Aanwezigheid wormen en ontwormingsstrategie

Bij een koppel hebben we voor een proef bewust zo lang mogelijk gewerkt zonder het toepassen van een ontwormingsstrategie. De populaties spoelwormen in dit koppel schommelen tussen  bepaalde waarden (zie grafiek).

Op 35 weken leeftijd zagen we pas een geringe hoeveelheid haarwormen en binnen twee weken kwam er een versnelde ontwikkeling van de spoelwormen.

Advies op basis van EPG-waardes

In de praktijk adviseren wij echter niet om zo lang te wachten met ontwormen zoals bovenstaande proef. Wij zien EPG-waarden >250 voor spoelwormen en >25 voor haarwormen als aanleiding om te starten met ontwormen. Het advies is echter maatwerk en sterk afhankelijk van de leeftijd van de dieren, de huisvesting, de bedrijfshistorie, etc. Wij helpen u graag bij het gezond houden van de dieren en kunnen tegen een gereduceerd tarief onze monstername pakketten voor EPG-onderzoek aanbieden. Deze pakketten bestaan uit een praktische handleiding, sealbags,  handschoenen en retourenvelop om u te kunnen voorzien van alle benodigde materialen. Neem contact op met uw dierenarts voor meer informatie.

Door Jeffrey Roelvink – dierenarts Poultry Vets Noord