Oude ziektes uit de nieuwe doos: Vlekziekte

De oplettende lezer bemerkt hier meteen een fout, want het gezegde luidt immers “nieuwe ziektes uit de oude doos”! Toch zie ik dit anders. We worden juist geconfronteerd met veel oude ziektes die we soms decennia lang niet zagen, maar die weer actueel worden omdat we kippen op een nieuwe manier zijn gaan houden met steeds meer beperkende maatregelen.

We hebben de kippen in een nieuwe doos gestopt. Ze mogen vrij rondlopen zowel binnen als buiten de stal met een hele snavel en worden gevoerd zonder toevoeging van antibiotica. Dit maakt het houden van kippen zeker niet gemakkelijker, maar zoals zo vaak zijn wij heel goed in staat om ons aan te passen en leren we snel. We slagen erin om zonder grote ongelukken kippen te houden.

Bewapenen tegen bedreigingen van buitenaf!

Maar de bedreigingen komen van buiten en hier kunnen we ons slechts tegen wapenen door in de eerste plaats strenge hygiemaatregelen toe te passen, in de tweede plaats steeds meer te vaccineren tegen deze ongewenste kiemen en in de derde plaats door de kippen op te sluiten als de dreiging van vogelgriep groot is zoals nu het geval is. Je zou denken dat hiermee de kans op insleep van andere ziektes ook kleiner is.
Maar juist de afgelopen maanden werden wij geconfronteerd met een viertal uitbraken van vlekziekte kort achter elkaar en niet alleen bij kippen die buiten lopen of gelopen hebben. Ook bij scharrelbedrijven zonder buiten uitloop hebben we vlekziekte geconstateerd. Van collegas heb ik die verhalen ook gehoord. Dit heeft mij aan het denken gezet of dit toeval is of dat hier sprake is van een trend? Ik hoop eerlijk gezegd het eerste, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat we meer en meer met deze oude ziektes geconfronteerd zullen worden.

Het verloop van vlekziekte

Het verloop van vlekziekte is dramatisch. Doodzieke kippen die vrij acuut sterven met hoge uitvalspercentages. Behandeling is weliswaar mogelijk met antibiotica binnen de kaders van de diergeneesmiddelenwet, maar je ziet vaak snel na het stoppen van de behandeling de uitval alweer oplopen. Uiteindelijk is dan de beste oplossing om de kippen vervroegd af te voeren. Dit is vanuit het oogpunt van dierwelzijn ongewenst en levert de pluimveehouder een behoorlijke strop op. De vlekziekte bacterie komt algemeen voor in het milieu en is vooral bekend vanuit de varkenshouderij. In het verleden leek er dan ook vaak een samenhang te zijn met het uitrijden van varkensmest in de directe omgeving van pluimveestallen. Via ongedierte kan de vlekziekte bacterie dan naar binnen versleept worden en de kippen infecteren. De vlekziekte bacterie dringt vooral via wondjes of stekende insecten binnen. Denk hierbij ook aan bloedluizen! Kippen met een slechte bevedering of dieren die weinig weerstand hebben kunnen makkelijker vlekziekte krijgen. De symptomen zijn acute uitval met ernstig zieke kippen en af en toe wat eenzijdig gezwollen kopjes. Dit doet in eerste instantie ook denken aan vogelgriep, dus waakzaamheid is geboden. Het sectiebeeld is niet typisch; een gedegenereerde eierstok met wat gezwollen levers en/of milten en soms ook wat puntbloedingen in het buikvet. Bovendien is vlekziekte een zoose: een ziekte die van dier op mens over kan gaan. Ook hier is waakzaamheid geboden!

Wel of niet vaccineren?

Als kippen buiten lopen is er een verhoogd risico op contact met de vlekziektebacterie. Het is dan ook de vraag of we kippen die buitenlopen standaard moeten gaan vaccineren tegen vlekziekte of dat we alleen bij uitbraken in moeten grijpen? Gelukkig kunnen we kippen in de opfok vaccineren tegen vlekziekte en daarmee heel veel ellende voorkomen op bedrijven met een vlekziektehistorie. Van de andere kant zitten we niet te wachten op nog meer injectie entingen bij opfokhennen. Geen gemakkelijk dilemma. Ik ben begonnen met een spreekwoord en wil er ook mee eindigen. Gaan we vaccineren tegen vlekziekte of wordt het toch: Als het kalf verdronken is dempt men de put? In ieder geval stof tot discussie!

Marc Heijmans

Pluimveedierenarts Poultry Vets